Wat moet je weten over Beaujolais
Door: Wouter Moll, wijndocent en -schrijver
Traditiegetrouw wordt op de derde donderdag van november Beaujolais Primeur gelanceerd: een piepjonge wijn gemaakt van druiven die een paar maanden geleden nog aan de stok hingen. De wijn wordt wereldwijd geschonken op Beaujolais Primeur feestjes. Leuke traditie. Grappige wijntjes. Maar niet veel meer dan dat. De hoogtijdagen van de Primeur hype liggen al zo’n 30 jaar achter ons, maar nog altijd bepalen deze simpele wijnen de reputatie van de Beaujolais. Zonde. Want de Beaujolais biedt waanzinnige wijnen met diepgang, kwaliteit en goede prijzen.
De druif…
Beaujolais is gemaakt van de druif gamay. Deze druif komt oorspronkelijk, ergens in de middeleeuwen, uit de Bourgogne. Daar werd hij zo succesvol dat hij de pinot noir, waar de hertogen zo dol op waren, van de troon dreigde te stoten. Sindsdien is gamay uit de Bourgogne verbannen – hoewel het daar her en der nog altijd te vinden is – en heeft gamay een tweede leven gevonden in de Beaujolais.
De streek…
Beaujolais is een wijngebied dat onder de Bourgogne ligt. Volgens de Franse wijnwetgeving valt de Beaujolais onder de Bourgogne, maar het is toch echt wat anders. Geen pinot noir, maar dus gamay. Een de beste bodems bevatten geen kalk, zoals in de Bourgogne, maar graniet. Ook zijn de meeste wijngaarden anders aangeplant: geen keurige rijen stokken waar je met de tractor doorheen rijdt, maar losse druivenstruiken, deze aanplant heet gobelet.
De classificatie…
In de Beaujolais is de classificatie net even anders dan in de Bourgogne. Er zijn tien dorpen die een eigen status hebben: Brouilly, Côte de Brouilly, Fleurie, Moulin-à-Vent, Chénas, Chiroubles, Juliénas, Morgon, Régnié en Saint-Amour. Ze liggen in het noorden waar de beste granietbodems aan de oppervlakte komen. In de Bourgogne heb je naast deze zogeheten dorps/village-appelaties ook nog 1er Cru en Grand Cru wijngaarden. Daar doen de boeren in de Beaujolais niet aan: te chic en ingewikkeld. Wel maken sommige boerem wijnen van aparte wijngaarden, de Côte de Py in Morgon is een bekend voorbeeld. De overige Beaujolais valt onder de AOC’s Beaujolais-villages of simpelweg Beaujolais. Beaujolais-villages is het gebied rondom de 10 beste dorpen in het noorden. ‘Gewone’ Beaujolais ligt vooral in het zuiden en hier wordt veel makkelijke primeurwijn gemaakt.
De vinificatie…
Vinificatie, een mooi woord voor hoe je wijn maakt in de wijnkelder, kent vele methodes en technieken. Het leuke van de Beaujolais is dat er een hele methode is vernoemd naar deze streek. De methode Beaujolais, ook wel semi maceration semi carbonique genoemd. We houden de uitleg simpel. Je gooit hele trossen, met steeltjes en al, in een tank. De druiven van de onderste trossen knappen door het gewicht. Het druivensap dat vrijkomt gaat vergisten: de suikers uit het sap worden, door de aanwezigheid van (wilde of toegevoegde) gisten omgezet in alcohol. Wat is een bijproduct van een vergisting? Koolzuur! Het koolzuur stijgt op en het vat wordt na een tijdje afgesloten. Koolzuur zorgt voor een zuurstofarme omgeving waarin de druiven, vaak al in hun schil, beginnen te vergisten. Deze methode zorgt ervoor dat je weinig tannine (stroef en bitters uit de schillen) en veel intens fruitige smaken krijgt. Haast als snoepjes. Deze methode wordt in de Beaujolais het gebruikt om fruitige wijn te maken. De primeurwijn wordt ook zo gemaakt. Maar weet dat er ook boeren kiezen voor een meer traditionele, Bourgogne-achtige, methodes, inclusief houtrijping.
De primeur hype…
Primeurwijn is niet typisch iets voor de Beaujolais. In veel wijngebieden zijn er boeren die een klein beetje wijn van de oogst gebruiken om een wijn te maken die snel vergist en amper rijpt. Leuk voor het oogstfeest. Wat wel typisch Beaujolais is, is dat een slimme zakenman, George Duboeuf van het gelijknamige handelshuis, de primeurwijnen uit de Beaujolais internationaal heeft gepromoot. Het werd een gigantisch succes. Wijnen die door parachutisten in Parijs bezorgd worden, zwembaden voor Beaujolais: overal ter wereld wilde eind november meedoen aan deze feesten. Zeker in Amerika, waar de primeurparty samenvalt met Thanksgiving. Sappige kalkoen met pas gebottelde Beaujolais, iemand?
Natuurwijn…
De Beaujolais is de bakermat van natuurwijn. Nu is natuurwijn niet meer weg te denken uit de wijnwereld, zeker niet uit Frankrijk. In elk wijngebied, zelfs in het chique Bordeaux, vind je natuurwijn. Maar dit is weleens anders geweest. Toen het hoogst ongebruikelijk was om te werken zonder pesticide, bestrijdingsmiddelen en sulfiet etc. was het Marcel Lapierre uit Morgon die zich liet inspireren door Jules Chauvet om zo natuurlijk mogelijk wijn te maken. Dit vergt nogal wat discipline en hygiëne. Maar Marcel slaagde erin om heerlijke natuurlijke wijnen te maken. Al gauw volgden er meer in de Beaujolais, waar de ‘bende zonder zwavel’ ontstond, maar dus ook tot ver buiten de Beaujolais.
De prijzen…
De slechte reputatie van Beaujolais zorgde ervoor dat de consument niet veel geld over had voor de wijnen uit deze streek. Vervelend voor de boeren. Prettig voor de consument. Soms smaakt Beaujolais naar Bourgogne, maar de prijzen zijn een stuk vriendelijker. Bij een goede Beaujolais uit een van de cru’s (dat zijn die tien dorpjes) krijg je heel veel wijn en kwaliteit voor je geld. Dit alles neemt niet weg dat ook Beaujolais de laatste jaren duurder is geworden.
Het bewaarpotentieel…
Omdat Beaujolais primeur direct gedronken moet worden denkt men vaak dat dit voor alle Beaujolais geldt. Dat is zeker niet het geval! Het leuke van Beaujolais is dat je het bijna altijd jong kunt drinken, maar er zijn genoeg exemplaren die goed kunnen ouderen en zelfs mooier van worden. Van de tien cru’s heeft Moulin-à-Vent de sterkste reputatie als het gaat om bewaarwijnen. Naarmate ze ouderen kunnen ze gaan ‘pinoteren’, dat wil zeggen dat ze meer op Bourgogne (pinot noir dus) gaan lijken. Ook zijn er boeren hun wijnen bewust zo maken (bijvoorbeeld door schilinweking, rijping op hout etc.) dat je ze heel lang kunt bewaren. Jules Desjourneys, Daniel Bouland en Alain Coudert (Clos de la Roilette), om er een paar te noemen.
De uitzonderingen…
Beaujolais is eigenlijk vrij eenvoudig: gamay, 10 dorpjes en een speciale vinificatie. Dat is eigenlijk wat je moet weten. Maar er zijn uitzonderingen. De belangrijkste is witte Beaujolais. Ja, die bestaat ook. Het is gemaakt van chardonnay. Slechts een paar procent van de totale aanplant is wit en bestemd voor witte Beaujoalais. Keertje proberen? Koop de witte Beaujolais van Jean-Paul Brun. Hij maakt er twee: een ‘gewone’ en een ‘vinification Bourgogne’, die laatste rijpt op nieuw hout en heeft een lekker vetje.
De maag wil ook wat…
Alleen Beaujolais vult de maag niet. Gelukkig gaat Beaujolais goed samen met eten. De Beaujolais is rustieke en boerse streek. De keuken die hierbij hoort gaat perfect samen met Beaujolais. Denk aan coc qu vin, boeuf Bourgionne, paté, varkensvlees (inclusief de pootjes), gebraden kippen, kalkoenen. Wil je vega? Probeer gestoofde wortelen, wilde paddenstoelen en rode wijn jus. Noem maar op! Ook leuk: de meeste Beaujolais heeft amper tannine, waardoor ze ook prima bij vis kunnen.
Wij hopen dat je op de derde donderdag van november een lekker glas Beaujolais inschenkt. En we hopen ook dat dit geen primeur is!